Lina Wolff: Bret Easton Ellis och de andra hundarna

Denne gongen blir innlegget lenger enn vanleg. Eg berre advarer for eg veit det er krevande å lese lange tekstar på skjerm. Eg har derimot litt på hjartet, litt meir enn ein omtale av boka. Men eg knyttar det saman. Det kan vere interessant slik.

Det var ein kompliment i dag som skulle til. Som skulle til for at eg vart inspirert. Komplimenten handla vel på ein måte om å tørre; tørre å vere annleis, eller rett og slett seg sjølv og ikkje følgje straumen. Eg blir uendeleg takksam for dette blikket på meg - og kjende meg igjen. Eg prøver ikkje vere slik eller slik. Eg er meg, slett ikkje perfekt, likevel trives eg svært godt med å vere meg, akkurat slik eg er, akkurat i dag.

Likevel skal ikkje dette handle meir om meg no, men om korleis eg skriv om, eller ønsker å skrive om, til dømes bøker.

Eg har ikkje lyst til å referere handlinga i ei bok, den fins allereie på smussomslaget eller i teksten der nettbokhandelen skriv om boka. Eg har lyst til å skrive om kva boka gjorde med meg. Kva sette ho i gang i mi tankeverd? Kva tenkjer eg i forlenginga av teksten? Korleis kan boka inspirere meg eller påverke meg på ulikt sett? Innimellom påverkar språket i boka meg, slik at omtalen ikkje berre seier noko om språket, men at språket mitt blir farga av språket i boka eg har lest. For meg blir det ein ekstra dimensjon til sjølve historia eller prosaen.

Eg seier ikkje at eg har fått til dette kvar gong. Denne tanken om kva eg ønsker har vorten så klar som dette akkurat no i kveld. Eg trur nok eg har utvikla både språk og stil på dei åra eg har skrive blogg. Heldigvis. Og meir kan skje!

Og som om ikkje dette er nok tekst i eit innlegg, så skal eg no fortsette å skrive litt om ei bok eg las tidleg i mai. Bret Easton Ellis och de andra hundarna av Lina Wolff. Ei bok eg kanskje aldri hadde lest om eg ikkje vart sittande ved sidan av forfattaren på litteraturfestivalen Æ Å. Seinare den kvelden las ho frå boka si. Eg vart fascinert både av det ho las og det ho sa ved bordet. Så då kjøpte eg boka. På svensk, for den er ikkje utgjeven på norsk. Det litt vanvittige var at Lina Wollf hadde skrive ei forteljing frå Spania, og delvis frå Sitges, der eg har budd ein månad for nokre år sidan.

Fordi eg forskar (ikkje som ein forskar, meir som ein amatørslektsforskar) heilt slik av eiga interesse på korleis ein tekst kan utvikle seg til noko meir, til noko langt og kanskje til og med til ein roman - var dette ein viktig inngang for meg i lesinga av Bret Easton Ellis och de andra hundarna. Å lese på svensk var det i tillegg knytt ei viss spenning til, ville det vere for mykje motstand i det å forstå språket?

Det er ein del personar i denne boka som forfattaren har greid å knytte i hop. Personar som i utgangspunktet ikkje har mykje med kvarandre å gjere. Hovudpersonen er Araceli, ei ung jente som bur saman med mor si. Wolff greier finurlig å bruke Araceli som eit lim i historia. Aracelis relasjonar til bestevenninna, til den asosiale lærarinna med den rotete leilegheita, til forfattarnaboen som er heilt uinteressert i kontakt med naboane, til ein leiar på ein fabrikk, som i sin tur kan skaffe Araceli og venninna kontakt med menn som betaler for selskapsdamer - og så vidare. Eg kunne fortsett å nemne mange fleire personar som blir skrivne inn i den store forteljinga, heilheita.

Eg veit ikkje, men kanskje starta forfattaren skrivinga med fleire små tekstar og forteljingar som sto godt åleine som kortare eller lengre noveller? Deretter fann ho ei overbygning med å bruke Araceli? Eg veit ikkje, men det kan i teorien ha vore gjort slik - og dette kan vere ein metode for meg dersom eg skal binde saman tekster til noko større.

Den sterkaste forteljinga i boka for meg handla om nokre mennesker i ein liten landsby i innlandet (framleis Spania) og om, ja, bygdedyret. Uhyggeleg og presist. Så mange små stader (- og store), så mange trånge tankar (- og opne). Eg heier på vidsynet, sjølv om trångsynet alltid òg vil eksistere.

Å lese på svensk gjekk svært bra, kanskje fordi eg var nysgjerrig på boka og innstilt på å lykkast med å lese ho? Ikkje minst var motivasjonen stor fordi eg hadde møtt forfattaren. Ho hadde skrive helsing i boka mi, og vi hadde begge eit sterkt forhold til Sitges. Til alt overmål var eg på ferie i Sør-Frankrike og budde i gamlebyen i Antibes då eg las boka - og eg begynte å lengte endå litt lenger sør.

Eg var farga av mangt i lesinga av denne boka og hadde ei særs fin lesaroppleving. Eg er likevel ikkje i tvil om at dette er ei god bok, slik litt meir objektivt sett, om skjønnlitteratur skal dømmast objektivt då?  Eg tilrår boka, òg på grunn av det flotte omslaget.

Framsida viser Alba, forfattaren i boka, og hennar kjæraste, utkledde. De bør faktisk lese denne boka. Når eg ser omslaget kjem mykje av handlinga attende til meg. Bret Easton Ellis och de andra hundarna er som eit skattekammer, kva som gøymer seg på dei neste sidene er uforutsigbart og spennande!

Jón Kalman Stefánsson: Englenes sorg

Vinteren tek aldri slutt på Island dette året, på kalenderen er det sein april, og ein byrjar håpe på våren. I staden snør og bles det, den eine snøstormen tek over etter den andre. Men posten, han må fram medan englane gret kvite tårer.

Ein måte å lese denne boka på er å filosofere over alle spørsmåla, opningane, teksten har. Til dømes når guten og postmann Jens er ytst mot ishavet og søkjer ly på den eine garden, hos den eine familien som bur der, og mannen i huset seier følgjande til guten: "Verdens ende, hva er det? Det som er verdens ende for deg, er hjemme for meg" (s. 279).

Vidare kan ein lese boka som ei pur glede over godt og poetisk språk, "...og når han sitter der bøyd over ordene, kan han føle sølvet inni seg." (s. 50). Guten har fått i oppgåve å omsetje ein tekst frå engelsk til islandsk, utan å kunne engelsk før han starta på oppgåven. Litt etter litt trer innhaldet i teksten fram for han - det byrjar glimte i sølvet. Magisk skrive av Stefánsson.

Ein kan lese boka som ein spenningsroman; mannen mot naturkreftene. Er det ved aldri gje opp ein viser seg som ein ekte mann, eller er ein endå sterkare og klokare om ein innser at naturkreftene er større og sterkare enn ein sjølv?

Dette er litteratur av det mest solide kaliberet. Les første boka, Himmelriket og helvete først, deretter Englenes sorg. Nyt kvaliteten!

Eg har så mange fine sitat å by på frå boka, at eg må ta med ei oppfordring til slutt:

Fins det ingen som skriver ned alt sammen, alt som skjer, barnas latter, kyssene?
(s. 231)

Shin Kyung-sook: Ta vare på mamma

Dette er en bok som gir meg lyst til å skrive til min egen mamma, snakke med henne, stille henne spørsmål. En bok som gir meg anledning til å stille meg selv mange spørsmål. En bok som gjør at jeg tenker og tenker. På morsrollen, på morsrollens plass i et liv, andre (som ikke er mødre) sine forestillinger om mødre og morsrollen, og om de ser mer enn "bare en mor" når de møter en.

I Ta vare på mamma, begynner både de fire barna og ektemannen å tvile på om de egentlig kjente denne kvinnen, mammaen i boka. Det måtte en forsvinning til før mamma kom i fokus. Hun hadde alltid vært der, alltid satt mat på bordet, alltid sørget for at stort og smått hang sammen, men også alltid skapt irritasjon. Irritasjon fordi omsorgen kunne føles som mas, den lette latterliggjøringen fordi hun var gammeldags, ikke forsto alt som var selvfølgeligheter for en utdannet, urban datter eller sønn.

Og som man kan kjenne seg igjen ... I tankemønster og små episoder. I det at man både vil være takknemmelig, og samtidig ikke greier å vise det. For det er så skjør balanse mellom denne takknemmeligheten og den parallelle irritasjonen, kanskje av og til ikke bare irritasjon, men skam. Og skjemmes over mor, det skal man vel ikke? Det er vel ikke "lov"?

Med å bruke ulike personers stemme og synsvinkel trer mor og hele familien fram for oss. Mot slutten kommer også mammas stemme fram og ikke bare det. Hun forteller oss hemmeligheter som ingen i familien kjenner!

Det er noe krevende å følge med når forfatteren skrivere både i jeg-form, du-form, hun-/han-form og dere-form, men det understreker fint faktumet at det er ulike personer som snakker.

Jeg kan ikke få anbefalt denne boka sterkt nok. Takk til henne som er blitt en stor bidragsyter til hauger med gode bøker rundt meg for tiden.

Christian Jungersen: Du forsvinner

Den var lest på en ettermiddag og en påfølgende kveld denne boka, selv om den var tjukk.

Temaet er spennende; hva skjer når hjernen blir skadet og vi forandrer oss? Hva skjer med relasjonene til våre nærmeste? Ja, det er faktisk et veldig spennende tema.

Kontrasten mellom et alvorlig tema og lettlesfølelsen ble stor. Jeg raste avgårde gjennom sidene, boka var slik sett ganske lik en krim. Hvordan går dette? tenkte jeg og bladde fort, fort. Men - personene blir for overflatiske. Jeg blir egentlig ikke kjent med Mia, - eller Frederik. Jeg kunne tenkt meg å trenge mye lenger inn i tankene og reaksjonene deres. Utfordringene med personlighetsforandringen(e) og det relasjonelle forblir lettbeint gjennom hele fortellingen.

For en usakelig ting å skrive, men tenk om det var Carl Frode Tiller som skrev en roman om personer som opplevde personlighetsendringer og atferdsendringer ... Åh, det kunne blitt bra!

Jeg fikk boka av Aschehoug forlag.

Haruki Murakami: Trekkoppfuglen

Kva hugsar eg av det eg har lest? Ja, kva hugsar eg frå livsgangen min? Denne teksten handlar litt om å hugse skjønnlitteratur og litt om Trekkoppfuglen.

Sonen sette meg på eit spor. Han sa, -når eg ikkje har noko å lese på stikk eg handa ned i ei eske med donaldblader, eg tek eitt slik cirka midt inne i bunken. Med ein gong eg har starta å lese hugsar eg heile historie. Uansett kva blad eg tek fram! Og jamen, slik er det med dei fleste romanar eg har lest òg! Ikkje tale om at eg hugser noko av handlinga. Kanskje ørlite grann av ramma, at det var ein far og ei dotter som var hovudpersonane, til dømes. Dersom eg tek fram boka og byrjar lese, derimot, så kjem såpass mykje tilbake til meg at det ikkje er vits i å lese. Om det ikkje er Beatles eller Forbrytelse og straff eller nokre få til. Å, ja ... Kjærlighet av Hanne Ørstavik. Då les ein ikkje for å friske opp, men for å nyte og glede seg ein gong til.

Eg bloggar. Eg bloggar gjerne om leseopplevingar. Innimellom kan det gå litt tid før eg får tid til å skrive om opplevinga mi. Eg var litt usikker på kva eg hugsa av Trekkoppfuglen. Haruki Murakami. Sjølvaste. Frå eg vart bergteken av Kafka på stranden (men ikkje hugsar så mykje av den, eller, vent no litt ... regna det ikkje sniglar på han gamle mannen?) har Murakami hatt ein spesiell plass i lesehjartet mitt. Norwegian Wood er boka eg hugsar mest frå. Kanskje den minst "rare" boka hans, forresten.

Kva er ein trekkoppfugl? Ein ekte fugl? Ein fantasiskapning? Eventyrfigur? Kva gjer trekkoppfuglen eigentleg i denne historia? Varslar han om noko, ulukke? Ja, han varslar, trur eg, er eit teikn. Eg veit ikkje heilt på kva. Trur ikkje det er så farleg, eller viktig, for meg. Kapittelet om den vesle guten som ser to menn i hagen om natta, og høyrer trekkoppfuglen oppe i treet er verdt heile boka åleine. Nokre få sider av 637.

Og som alltid. Her er det mykje, mykje meir. Toru Okada (er ikkje han òg den vesle guten, tru?): arbeidslaus, kattelaus, kjerringlaus, ganske tiltakslaus på sett og vis. Dei underlege kvinnene kjem til han, i merkelige klede, raude hattar, interesse for tupear. Det er rart, men fint, i Murakamis verder. I Trekkoppfuglen går han òg tilbake til Mansjuria i 1937, der det er kamp om grenseområder. Fryktelege pinsler skjer for å få fienden til å røpe oppdraget. Verkeleg makabert. Krigshistoria løfter denne boka ytterlegare. Det er storslagen litteratur, dette.

Glad eg har lese enno ei bok av japanaren. Noko hugsar eg, mykje kjem tilbake no når eg skriv. Litt frå denne boka trur eg til og med blir sittande igjen.

Æ Å

Festivalen med ikke bare et inkluderende navn, men også et meget trøndersk navn er i gang: Æ Å litteraturfestival.

Åpningen var på Rockheim. Fra kafeen er utsikten ganske flott. Til tross for at Stordalens nye hotell tar mye plass.

Høydepunktet for meg denne kvelden var å møte den svenske forfatteren Lina Wolff. Hun fortalte om, og leste fra, sin roman Bret Easton Ellis och de andra hundarna. Den skal jeg snart lese. Handlingen foregår i Spania; Barcelona, Madrid, mitt kjære Sitges. Gleder meg!

Lina Wolff på Rockheim

Gyrid Gunnes: Å forkynne Guds ord klart og urent

En person jeg kjenner er en svært modig person. Hun er prest, forfatter og stipendiat. Gyrid Gunnes, heter hun.

I februar gav Aschehoug ut pamfletten Å forkynne Guds ord klart og urent. Det er bok nummer to i forlagets serie Stemmer som kommer med en bok per måned i året 2013 - jubileumsåret for stemmerett for kvinner i Norge.

Jeg var på en svært spennende lansering av boka i Vår Frue kirke der forfatteren ble bokbadet av bymisjonsprest Siv Limstrand.

Jeg skal ikke si at jeg har forstått Gunnes' prosjekt, men jeg syns uansett det er spennende. En prest  skal forkynne teksten i Bibelen som om det er Guds ord, klart og rent. Hvor lett er egentlig det? For Bibelen er vel ikke skrevet av Gud, men mennesker som levde for et par tusen år siden? Gunnes utfordrer bibeltekstene i sine prekener. Stiller spørsmål ved det som står i den hellige bok. Selv i 2013 er ikke det enkelt. Gunnes har opplevd at mennesker har gått fra kirkerommet da de forsto at det var hun som skulle preke.

Som feminist utfordrer hun også forståelsen av Gud som kjønn. Gud omtales som om han er hankjønn. Hvorfor? Er Gud overhodet et kjønn? Og om, hvorfor ikke hunkjønn?

Forfatteren og presten er nå om dagen stipendiat og skal skrive om diakoni i Vår Frue kirke i Trondheim. Det er mer spennende tekst å vente på fra Gunnes, med andre ord. Inntil da kan jeg anbefale både denne omtalte pamfletten og diktsamlingen Hellig, sårbar.